عملکرد اسپرینکلر به چه صورت است؟

اسپرینکلرچیست؟

اسپرینکلر (Sprinkler) یکی از مهم ترین تجهیزات مورد استفاده در سیستم های اطفاء حریق خودکار است که برای جلوگیری و کنترل آتش سوزی ها در ساختمان ها و اماکن مختلف استفاده می شود. این تجهیزات به طور خودکار در هنگام شناسایی حرارت یا دود ناشی از آتش فعال می شوند و آب را به صورت قطرات ریز بر روی منطقه درگیر حریق پخش می کنند تا حریق را اطفاء کنند یا از گسترش آن جلوگیری کنند. بسیاری از شرکت های معتبر علاوه بر خدمات آتش نشانی حرفه ای مشاوره آتش نشانی در این زمینه را ارائه میدهند. 

نحوه عملکرد اسپرینکلر

اسپرینکلرها معمولاً دارای یک عنصر حساس به حرارت هستند که می تواند یک بی مغناطیسی، ترکیب فلزی یا شیشه ای باشد که با مایع حساس به حرارت پر شده است. زمانی که دمای محیط به یک دمای مشخص (معمولاً بین 57 تا 74 درجه سلسیوس) برسد، این عنصر حساس ذوب یا شکسته می شود و دریچه آب باز می شود. آب تحت فشار از طریق سر اسپرینکلر پاشیده شده و منطقه درگیر حریق را پوشش می دهد.

بررسی انواع اسپرینکلرها

اسپرینکلرها به انواع مختلفی تقسیم می شوند که هر کدام برای شرایط و نیازهای خاصی طراحی شده اند. اسپرینکلرهای واکنش استاندارد و واکنش سریع به ترتیب در ساختمان های تجاری و مکان های پرتراکم استفاده می شوند و به حرارت حساس هستند. اسپرینکلرهای پنهان برای محیط هایی با زیبایی ظاهری مهم، مثل هتل ها، مناسب اند. اسپرینکلرهای خشک برای مناطق سرد که خطر یخ زدگی وجود دارد، طراحی شده اند. اسپرینکلرهای دکوراتیو با دکوراسیون محیط هماهنگ هستند. علاوه بر این ها، اسپرینکلرهای غیرحساس به دما مانند اسپرینکلرهای حساس به دود که با شناسایی دود فعال می شوند، اسپرینکلرهای حساس به شعله که شعله را تشخیص می دهند، اسپرینکلرهای دستی که به صورت دستی فعال می شوند، اسپرینکلرهای پیش عملگر که ترکیبی از دود و حرارت را تشخیص می دهند و اسپرینکلرهای حساس به گاز که به گازهای قابل احتراق واکنش نشان می دهند، نیز وجود دارند. هر یک از این اسپرینکلرها برای محافظت بهینه در شرایط مختلف طراحی شده اند.

اسپرینکلرهای حساس به دما

این نوع اسپرینکلرها به چندین نوع تقسیم می شوند که هر کدام برای شرایط و نیازهای خاصی طراحی شده اند. این انواع شامل موارد زیر می شوند:

57 درجه سلسیوس (135 درجه فارنهایت)
68 درجه سلسیوس (155 درجه فارنهایت)
79 درجه سلسیوس (175 درجه فارنهایت)
93 درجه سلسیوس (200 درجه فارنهایت)
141 درجه سلسیوس (286 درجه فارنهایت)

این دماها معمولاً بر اساس محیط و نوع استفاده از ساختمان انتخاب می شوند تا اطمینان حاصل شود که اسپرینکلر در دمای مناسب فعال می شود و حریق را به موقع کنترل می کند.

استفاده از انواع مختلف اسپرینکلرهای حساس به دما در مکان ها و شرایط مختلف، تضمین می کند که سیستم اطفاء حریق بتواند به طور موثر و کارآمد از گسترش آتش جلوگیری کند و خسارت های جانی و مالی را به حداقل برساند.

آیا اسپرینکلرها برای اطفاء حریق کافی هستند؟ 

اسپرینکلرها ابزار بسیار مؤثری برای اطفاء حریق هستند و می توانند به طور قابل توجهی خطرات ناشی از آتش سوزی را کاهش دهند، اما به تنهایی ممکن است کافی نباشند. این سیستم ها معمولاً به عنوان بخشی از یک استراتژی جامع مدیریت آتش سوزی استفاده می شوند. دلایل این موضوع عبارتند از:

1. محدودیت های پوشش
اسپرینکلرها برای پوشش مناطق خاصی طراحی شده اند و ممکن است نتوانند تمام نقاط یک ساختمان را به طور کامل پوشش دهند. برخی از نقاط ممکن است دسترسی دشواری داشته باشند یا نیاز به سیستم اطفاء حریق دیگر داشته باشند.

2. نوع آتش سوزی
اسپرینکلرها عمدتاً برای خاموش کردن آتش های ناشی از مواد جامد قابل اشتعال (مانند چوب و کاغذ) طراحی شده اند. آتش سوزی های ناشی از مایعات قابل اشتعال، گازها یا مواد الکتریکی ممکن است به روش های اطفاء خاصی نیاز داشته باشند که اسپرینکلرها قادر به انجام آن ها نیستند.

. محیط های خاص
در برخی محیط ها مانند اتاق های سرور یا مکان هایی که آب ممکن است به تجهیزات حساس آسیب بزند، استفاده از اسپرینکلرها مناسب نیست و سیستم های اطفاء حریق دیگری مانند سیستم های گازی یا فوم ممکن است مورد نیاز باشد.

4. عملکرد در شرایط خاص
در شرایط خاص، مانند دمای بسیار پایین که ممکن است آب در لوله ها یخ بزند، یا فشار آب ناکافی، عملکرد اسپرینکلرها ممکن است تحت تأثیر قرار گیرد.

5. نیاز به پشتیبانی
اسپرینکلرها به تنهایی نمی توانند همه نیازهای مربوط به ایمنی در برابر حریق را پوشش دهند. سیستم های هشدار دهنده، خروجی های اضطراری، و آموزش های ایمنی به کارکنان نیز بخش های حیاتی از استراتژی کلی مدیریت حریق هستند.

6. نگهداری و عملکرد صحیح
برای اطمینان از عملکرد صحیح، اسپرینکلرها نیاز به نگهداری منظم دارند. انسداد لوله ها، خرابی های مکانیکی یا مشکلات در تأمین آب می توانند عملکرد این سیستم ها را مختل کنند.

 هرچند که اسپرینکلرها جزء مهمی از سیستم های اطفاء حریق هستند و می توانند به طور قابل توجهی خسارات ناشی از آتش سوزی را کاهش دهند، اما باید به عنوان یک بخش از یک سیستم جامع و چندلایه برای ایمنی در برابر آتش سوزی مورد استفاده قرار گیرند.

نقش حیاتی اسپرینکلر در نجات جان انسان ها

سیستم های اسپرینکلر نقش حیاتی در نجات جان انسان ها در مواقع آتش سوزی ایفا می کنند. این سیستم ها با کاهش سرعت گسترش آتش و کاهش دما، به کاهش تلفات جانی و مالی کمک می کنند. در زیر به برخی از نقش های کلیدی اسپرینکلرها در نجات جان انسان ها اشاره می کنم:

 1. خاموش کردن سریع آتش

اسپرینکلرها به طور خودکار و سریع به افزایش دما و شناسایی آتش واکنش نشان می دهند و آتش را در مراحل اولیه کنترل می کنند. این اقدام به طور قابل توجهی می تواند از گسترش آتش جلوگیری کرده و زمان کافی برای فرار افراد فراهم کند.

 2. کاهش تولید دود و گازهای سمی

آتش سوزی ها معمولاً با تولید مقادیر زیادی دود و گازهای سمی همراه هستند که می تواند به سرعت منجر به خفگی و مسمومیت افراد شود. اسپرینکلرها با کاهش شدت آتش و خنک کردن محیط، تولید دود و گازهای سمی را کاهش می دهند و امکان تنفس را برای افراد فراهم می کنند.

 3. ایجاد زمان برای تخلیه

اسپرینکلرها با کنترل و کاهش سرعت گسترش آتش، زمان بیشتری را برای تخلیه ایمن افراد از ساختمان فراهم می کنند. این امر به ویژه در ساختمان های بزرگ و مکان های عمومی که تعداد زیادی از افراد حضور دارند، اهمیت دارد.

 4. کاهش دمای محیط

اسپرینکلرها با پاشیدن آب به روی آتش، دمای محیط را کاهش می دهند. این امر می تواند از ایجاد شرایط بحرانی که ممکن است به جراحات حرارتی یا سوختگی های شدید منجر شود، جلوگیری کند.

 5. افزایش ایمنی آتش نشانان

با کنترل آتش و کاهش شدت آن، اسپرینکلرها می توانند شرایط ایمن تری را برای آتش نشانان فراهم کنند تا بتوانند به سرعت و با ایمنی بیشتری عملیات نجات و اطفای حریق را انجام دهند.

6. کاهش خسارت مالی و حفظ ساختار ساختمان

اسپرینکلرها با کنترل آتش و جلوگیری از گسترش آن، خسارت های مالی را به حداقل می رسانند و ساختار ساختمان را حفظ می کنند. این امر به نوبه خود می تواند به کاهش تلفات جانی نیز کمک کند، زیرا ساختمان های تخریب شده ممکن است خطرات بیشتری برای افراد حاضر در آن ها ایجاد کنند.

 7. عملکرد خودکار و مستقل

اسپرینکلرها به صورت خودکار عمل می کنند و نیازی به دخالت انسانی ندارند. این ویژگی به خصوص در مواقعی که افراد ممکن است در خواب باشند یا نتوانند به سرعت واکنش نشان دهند، بسیار حیاتی است.

 8. کاهش ریسک برای گروه های آسیب پذیر

در مکان هایی که افراد آسیب پذیر مانند کودکان، سالمندان یا افراد با نیازهای خاص حضور دارند، اسپرینکلرها می توانند نقش حیاتی در حفاظت از جان این افراد ایفا کنند.

با توجه به این نکات، استفاده از سیستم اطفاء حریق بخصوص سیستم های اسپرینکلر در ساختمان ها و مکان های عمومی می تواند به طور قابل توجهی ایمنی را افزایش داده و نقش حیاتی در نجات جان انسان ها در مواقع آتش سوزی ایفا کند.