سیستم کنترل دود چیست؟

کنترل دود آتش

سیستم کنترل دود که یکی از ضروری ترین سیستم‌های حفاظتی است نوعی سیستم مکانیکی است که با استفاده از روش‌های مدیریت کنترل دود در ساختمان اعمال می‌شود. در این سیستم‌ها به منظور حفاظت از جان و مال انسان‌ها و ایجاد شرایط پایدار برای نیروهای امداد در هنگام حریق، با بهره گیری از مکانیزم‌های مختلف به مدیریت و کنترل جریان دود ناشی از حریق می‌پردازند.

انواع سیستم های کنترل دود

سیستم‌های کنترل دود یا اختصاصی هستند یا غیر اختصاصی. سیستم کنترل دود اختصاصی در داخل ساختمان صرفا جهت کنترل دود تعبیه شده است؛ این یک سیستم جداگانه از تجهیزات انتقال هوا و توزیع هوا است که در شرایط عادی کار نمی‌کند. سیستم‌های اختصاصی برای مناطق خاص مانند چاه آسانسور و برج های پله‌ای که به تکنیک‌های خاص کنترل دود نیاز دارند، استفاده می‌شود.

با توجه به اهمیت مدیریت دود و همچنین آموزش سیستم مدیریت دود به فعالان این حوزه سبب شده تا شاهد بهره گیری روز افزون این سیستم در ساختمان ها باشیم. از این رو در اکثر ساختمان های پر رفت و آمد مثل هتل ها، فرودگاه ها، بیمارستان ها و مجتمع های تجاری از سیستم مدیریت و کنترل دود بهره گیری می شود. علاوه بر این با توجه به سرعت بالای گسترش و انتشار دود همواره ضروری است یک سیستم کنترل دود در ساختمان وجود داشته باشد.

تا بتواند با کنترل کردن دود بوجود آمده از حریق و انتقال آن به خارج از محیط، مانع از خسارات جانی و مالی شود. البته به یاد داشته باشید که این امر بدون داشتن تجهیزات لازم و کارآمد محقق نخواهد شد. در زیر به برخی از تجهیزات لازم برای سیستم های کنترل دود اشاره می کنیم:
– پرده های فلزی و مقاوم در برابر آتش که در صورت بروز آتش سوزی به طور خودکار شروع به کار می کنند.
– پرده های اتوماتیک که با باز شدن سبب بستن مسیر دود می شود.
– بازوهای اتوماتیک برای باز کردن درب ها در زمان آتش سوزی
– بازوهای اتوماتیک برای باز کردن پنجره ها در زمان حریق
– استفاده از جت فن های مقاوم در برابر آتش و دود نظیر F300
– استفاده از سنسور و دتکتورهای حساس و دقیق به منظور آنالیز میزان دود و آتش؛ عدم عملکرد مناسب این قسمت سبب می شود تا سیستم کنترل دود در زمان مناسب نتواند شروع به کار کند و در نهایت خسارات جانی و مالی جبران ناپذیری را به دنبال خواهد داشت.
– به کارگیری دمپرهای دود و حریق با بهره گیری از فناوری های روز دنیا
– طراحی، نصب و اجرا تابلو برق های مخصوص سیستم مدیریت دود

سیستم مدیریت دود چیست؟

مدیریت دود اصطلاحی است که برای توصیف روش‌های کنترل انفعالی یا فعال سازی حرکت دود در محیط ساخته شده به منظور تأمین ایمنی ساکنان، آتش نشانان و ساختمان‌ها استفاده می‌شود. روش‌های مدیریت دود شامل محفظه، رقت، فشار، جریان هوا و… است.

[Klote, Milke, et al. 2012] برای تجزیه و تحلیل بسیاری از این روش‌های مدیریت دود از CONTAM استفاده شده است، مثلاً برای شبیه‌سازی حرکت دود در امکانات چند ‌منظوره، برای تجزیه و آنالیز عملکرد سیستم‌های کنترل دود از جمله سیستم های فشار مثبت راه پله و کمک به عملکردی پایدار (ایمنی ساکنان). تجزیه و تحلیل مدیریت دود مستلزم در نظر گرفتن تعامل بسیاری از ویژگی‌های مختلف ساختمان و نیروهای محرک است که بر حرکت دود تأثیر می‌گذارد.

به عبارت دیگر کنترل دود و هدایت آن به خارج از محیط ساختمان به منظور جلوگیری از مرگ و میر و کاهش تلفات انسانی و همچنین ایجاد یک مسیر امن و عاری از دود برای ورود افراد امدادگر و آتش نشان از وظایف اصلی و مهم سیستم مدیریت دود به شمار می آید. تا جایی که در برخی سایت ها به منظور آشنایی بیشتر آموزش سیستم مدیریت کنترل دود قرار داده شده است.

در زیر شرح مختصری از عملکرد کنترل دود( مدیریت دود) را می‌بینید که در حال حاضر هنگام طراحی سیستم‌های مدیریت دود در نظر گرفته می‌شوند. این سیستم‌ها می‌توانند به صورت جداگانه یا در رابطه با یکدیگر پیاده سازی شوند.

1.  تقسیم بندی – تقسیم بندی غیرفعال به استفاده از موانع فیزیکی برای جلوگیری از حرکت دود از فضاهایی که دچار احتراق شده‌اند به فضاهایی که آتش هنوز به آن‌ها نرسیده است می‌گویند. این موانع شامل دیوارها، پارتیشن‌ها، کف، درها و میراگرهای دود است.
2.  رقیق‌کردن – رقیق سازی دود معمولاً به حذف دود از فضاهای سالم که دچار آتش سوزی نشده‌اند، برای حفظ سطح قابل قبول گاز یا ذرات معلق در فضاهای سالم را گویند. در این روش دود ناشی از حریق را به مقدار کافی با هوا رقیق‌سازی می‌کنیم.
3. فشرده‌سازی(ایجاد فشار‌مثبت)- ایجاد فشار مثبت یا کنترل دود با استفاده از سیستم‌های تهویه مکانیکی(فن‌ها) از روش‌های متداول برای مدیریت دود است. در این روش، فن‌ها در نواحی مجاور حریق فشار زیادی به‌وجود می‌آورند، در نتیجه در اثر اختلاف فشار اعمال شده، جریان هوای با سرعت بالا در میان درز‌های دور درب‌ها و شکاف‌های دیوارها ایجاد می‌شود و این جریان هوا از نفوذ دود به نواحی مجاور آتش جلوگیری می‌کند.
4. جریان هوا – کنترل دود توسط جریان هوا بسیار شبیه به روش فشار است با این تفاوت که توسط جریان هوا با سرعت بالا صورت می‌پذیرد. این روش معمولاً در ساختمان‌ها اجرا نمی‌شود، بلکه بیشتر برای کنترل دود در تونل‌های حمل و نقل پیاده سازی می‌شود.
5. استفاده از نیروی شناوری – استفاده از نیروی شناوری به تخلیه گازهای احتراق داغ (شناور) از طریق دریچه های مجهز به فن و منفعل گفته می‌شود که به طور معمول در سقف فضاهای باز و بزرگ مانند دهلیزها یا مراکز خرید سرپوشیده قرار دارند.